2023’te ‘tüketim’ bütçeyi finanse edecek

BAKIR

2023 yılı bütçe harcamaları, TBMM’de görüşülen bütçe kanununda yer alan amaçlara göre; Gelir, kâr amaçlı ve varlıklı kesimlerden alınan “doğrudan” vergiler yerine, insanların yaşamsal ihtiyaçları için zorunlu olarak tükettikleri mal ve hizmetlerin fiyatlarına dahil edilen KDV, ÖTV vb. İsimler altında “dolaylı” vergilerle finanse edilecek. 2023 yılında gelir ve kurum kazancı elde eden mükelleflerden, miras yoluyla servet edinenlerden, taşıt ve ücretli konut sahiplerinden toplanan toplam 1 trilyon 185 milyar dolaysız vergi; Başta otomobil, akaryakıt, tütün ve içki olmak üzere çeşitli işlerden alınan tüketim mal ve hizmetlerinden alınan KDV, ÖTV ve diğer “dolaylı” vergilerde toplam 2 trilyon 487 milyar lira tahsil edileceği öngörülüyor. Buna göre toplam vergi gelirlerinin yüzde 68’i dolaylı vergilerden oluşacak.

2022 bütçesinde başlangıçta tüm yıl için 1 trilyon 430 milyar lira vergi geliri hedeflenmiş; Alt kalemlere bakıldığında bunun 472,7 milyarı doğrudan; 957,3 milyar liranın yüzde 66,9’u dolaylı vergilerden beklenen tutar oldu.

7 Temmuz 2022’de yayınlanan ek bütçe ile 2022 yılı bütçe hedefleri kökten değişti. Revize edilen amaçlara göre, beklenen toplam vergi geliri 823,4 milyar dolaysız vergi, yüzde 62,1’i dolaylı vergi olmak üzere 1 trilyon 357,7 milyar lira olmak üzere 2 trilyon 186 milyar liraya yükseldi.

On aylık gerçekleşme

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın Ocak-Ekim dönemi verilerine göre, söz konusu dönemde toplam vergi tahsilatı 1 trilyon 829,8 milyar lira olurken, yıl genelinde hedefte yüzde 83,7 oranında gerçekleşme sağlandı. On aylık tahsilatın 674,5 milyar dolaysız vergilerden, 1 trilyon 149 milyar dolaysız vergilerden geldi. Dolaylı vergilerin toplam tahsilat içindeki payı ise yüzde 62,8 oldu. İthal işlerden KDV vb. Tahsilatın 530,4 milyar liraya ulaştığı Ocak-Ekim döneminde 321,1 milyar lira ÖTV, 142,6 milyar lira dahilde KDV tahsil edildi. milyar lira.

doğrudan dolaylı kararlılık

2023 yılında doğrudan vergilerde öngörülen 1 trilyon 185,3 milyar liralık tahsilat, revize edilen 2022 gerçekleşme varsayımlarına göre yüzde 44’lük artışa işaret ederken, dolaylı vergilerden beklenen 2 trilyon 487,2 milyar liralık tahsilat yüzde 83,2’lik artış anlamına geliyor. . 2023 yılı hedefleri, yılın ilk on ayındaki gerçekleşmelere göre %62,8 dolaylı vergi oranı ile yüzde 67,8 seviyesine işaret ediyor.

KDV ve ÖTV esas geliri

Bütçe hedefleri, Maliye Bakanlığı’nın en büyük artışı 2023 yılında KDV tahsilatında beklediğini ortaya koymaktadır. 2022 yılı için başlangıçta 275,1 milyar TL olarak öngörülen bu kalemin öngörülen fiyatı, ek bütçe ile birlikte 138,1 milyar TL olarak revize edilmiş ve tahsilatı tamamlanmış bir kalemdir. bu yılın ilk on ayında 142,6 milyar TL olarak gerçekleşen 2023’te 634,9 milyar TL oldu. Bu yüzde 359 artış demek. Bu artış, tüketim mallarındaki fiyat artışları devam ederken, tüketim talebi seviyesinin korunması durumunda mümkündür.

İthal işlerden alınan KDV tahsilatı ise yüzde 62 artarak 931,5 milyar TL oldu. İthal edilen eserleri tüketenlerin ödediği Gümrük Vergisi ve diğer dış ticaret vergileri ile bu bölgeden elde edilecek toplam vergi gelirinin 1 trilyon 58,1 milyar TL olacağı öngörülüyor. Yurtiçinde KDV’ye göre daha düşük bir artış beklentisi, döviz kuruna bağlı olarak değer kazanan ithal eserlere olan talebin bire bir artmayacağı anlamına geliyor. Öte yandan on ayda 321,1 milyar olan ÖTV’de 2023 beklentisi 512,6 milyar TL. Bu kalemde yüzde 36,4 ile revize edilen 2022 hedefine göre beklenen düşük artış, ÖTV’ye tabi mallara olan talebin daralacağı öngörüsüyle açıklanabilir.

Bütçe amaçlarına göre 2023 yılında yeni araba vd. Motorlu taşıt satın alanlardan 204 milyar, sigara, tütün vb. tüketilmek üzere. Tütün ürünlerinden 126,1 milyar lira, akaryakıt ve doğalgazdan 85,9 milyar lira, alkollü içeceklerden 55,5 milyar lira, kolalı gazozdan 4,9 milyar lira, güçlü tüketim malları ve diğer ürünlerden 36,2 milyar lira ÖTV tahsil edilmesi bekleniyor. Ürün:% s. Diğer dolaylı vergiler kapsamında; Bankacılık ve sigortacılık işlemlerinden Hazine kasasına giren Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi’nden (BSMV) 75,2 milyar, Marmara depremi sonrası başlatılan Özel İrtibat Vergisi’nden 20,2 milyar, Şans Oyunları Vergisinden 13,1 milyar. 2020 yılında başlayan Dijital Hizmet Vergisinden 7,2 milyar TL, 2019 yılında kaldırılan ve 2023 yılına ertelenen Konaklama Vergisinden 2,3 milyar TL.

Ücretlerden 107 milyar

2023’te; Gayrimenkul alıcılarının tapu aşaması işlemlerinden 54,8 milyar, ticaret sicil ve esnaf sicil gibi adli işlerden 21,8 milyar, pasaport ve konsolosluk işlemlerinden 7,7 milyar, noter işlemlerinden 4,5 milyar, trafikle ilgili işlemlerden ve diğer resmi işlemlerden 3,7 milyar Süreçlerden 14,6 milyar TL olmak üzere toplam 107,1 milyar TL tahsilat yapılması bekleniyor. Her türlü sözleşmeden doğan ve devlet tarafından tahsil edilmesi beklenen Damga Vergisi’nin yıllık tahsilatı ise 56.6 milyar lira.

KDV ve ÖTV gibi dolaylı vergilerin oranı sabit kalsa bile tüketici fiyatlarındaki artışlar kısa vadede devletin dolaylı vergi tahsilatını artırmaktadır. Tüketilen mal ve hizmetlerin fiyatları yükseldikçe eser bedeli üzerinden hesaplanan fiyata dahil olan dolaylı vergi kalemleri nedeniyle devlet kasasına giren gelir asıl fiyatla örtüşmektedir.

Dolaylı vergi tahsilatında 2023 yılında toplam vergi gelirlerinin üzerinde beklenen artışlar, maliyet enflasyonu kaynaklı fiyat artışlarının önümüzdeki yıl da devam edeceği öngörüsüne işaret ediyor.

Ancak enflasyonist bir ortamda tüketicilerin satın alma gücü paralel olarak artmazsa dolaylı vergilerin katlayıcı etkisi tüketim talebini baskılayan bir faktöre dönüşmektedir. Bu da talebin daralmasına, ekonominin sakinleşmesine ve büyümenin yavaşlamasına neden oluyor. Tüketimdeki daralma orta vadede vergi tahsilatını azaltıcı etki yapmaya başlıyor.

Dolaylı vergi ekonomisi bağlantısı

Üretim faktörlerinin sınır ötesi hareketini kolaylaştıran ve ekonomileri eklemleyen “küreselleşme” sürecinde, 1980’lerden itibaren maliye politikaları kökten değişti; devletlerin sermaye birikimini destekleme eğilimleri ön plana çıkmış ve dünya genelinde dolaylı vergilerin payı artmıştır.

Toplumların tükettikleri mal ve hizmetlerden alınan dolaylı vergiler, devletlere güvenli bir gelir avantajı sağladığı gibi, devletin sermaye birikimini destekleme amacına da uygundur. Dolaylı vergiler, sermaye üzerinden alınan doğrudan vergilerin azaltılması sonucunda bütçe gelirlerinde meydana gelen erozyonu telafi edecek bir araç işlevi görmektedir. Ancak, dolaylı vergilerin özellikle nüfus içinde büyük bir paya ve gelirde küçük bir paya sahip olan düşük gelirli kesimleri vurduğu ve gelir dağılımını bozduğu hemen hemen genel kabul görmektedir.